Sinds 8 jaar vindt iedere maandagmiddag in het Odensehuis de Gedachtenkamer plaats. Het is dè lotgenotengroep van de mensen met dementie van het Odensehuis. De naam is verzonnen door de deelnemers die indertijd onder leiding van kunstenaar Philomene Grégoire zijn gestart.
De eerste jaren was het de instroomgroep voor nieuwe deelnemers. Inmiddels sluiten ook mensen uit andere groepen zich aan, zoals uit de Brainstormgroep. De Gedachtenkamer werd eens door iemand omschreven als ‘”In De Gedachtenkamer kan ik kwetsbaar zijn. Je kan er alles zeggen. Ik krijg hierdoor meer empathie met mensen met dementie en dus ook met mezelf” In De Gedachtenkamer staat het ‘hier en nu’ staat centraal. Het gaat om het delen met elkaar. De bijeenkomsten worden ‘licht’ gehouden. Zware thema’s lenen zich minder goed voor groepsgesprekken. Grotere thema’s komen vaak een aantal keren achter elkaar terug. De thema’s komen van ‘binnenuit’: ‘ik was mijn sleutels kwijt, toen zat ik opgesloten in huis’ of van ‘buitenaf’ bijvoorbeeld over het realiseren van een dementievriendelijke buurt of over een nieuwe campagne van Alzheimer Nederland.
Daarnaast staat kunst centraal. Kunst als ingang om je binnenwereld aan te raken. Kunst helpt als je minder grip hebt op je eigen communicatie. Kunst gaat ook over hier en nu.
Het heeft ook mooie ‘producten’ opgeleverd: gedachtenhuisjes en -wolkjes, collages en prachtige gedichten. Er vinden filosofische gesprekken, gesprekken die de fantasie aanspreken en gesprekken over levensvragen plaats bijvoorbeeld aan de hand van de verhalen van Toon Tellegen. Ze stonden aan de wieg van de ontwikkeling van de speciale rondleidingen in het Stedelijk Museum. Deelnemers noemen verder als hoogtepunten : het zomerse uitje naar Langevelderslag, en de verschillende museumbezoeken.
Vorig jaar heeft de groep onder leiding van Irene Schaltegger, die De Gedachtenkamer ook enige jaren heeft geleid, samen met vrijwilliger Trees de basis gelegd voor de inhoud van de eerste muziektheatervoorstelling:’ Ontmoet ELKander’.
Vanaf het prille begin heeft Trees verslagen van de bijeenkomsten gemaakt waarin gedachten, gedichten en uitspraken vastgelegd zijn.
De Gedachtenkamer wordt sinds 2018 geleid door Ida van der Lee. Ida is een kunstenares die aandacht aan dingen wil geven die er eigenlijk niet mogen zijn. Met de rituelen die zij ontwerpt komen existentiële verhalen boven water en krijgen ze vorm.
Ida: “Ik beschik over talloze afbeeldingen en plaatjes die ik verzamel uit boeken, tijdschriften etc. Het moeten wel mooie, of kwalitatieve afbeeldingen zijn. Veel kunstboeken heb ik uit elkaar gehaald of uit boeken van de straatkastjes. Ik verzamel het voor het maken van collages. Elke week nam ik een gevarieerd pakket mee. Ik gaf elke deelnemer drie afbeeldingen en liet ze er een kiezen. En dan de vraag waarom heb je die gekozen, wat spreekt je aan. Welke herinneringen of gedachtes roept het op. Dit leidde altijd tot een gesprek, ook met de anderen. Ik noteerde alles. Thuis plakte ik het op karton, gaf het een mooi gekleurd kader en plakte op de achterkant in het kort het verhaaltje dat de persoon bij de afbeelding had. Naar aanleiding daarvan eindigde ik met het stellen van een vraag. In zijn algemeenheid, in de trant van ‘Dit zegt hij erover; maar wat vind jij ervan?’ Een volgende keer speelden we het spel. Verrassend dat de meesten nog heel goed wisten welke afbeelding ze gekozen hadden. Ze lazen de door mij geschreven tekst voor, ik vroeg of dat goed was, en aan wie stelden ze de vraag. Dus dan kreeg je een gesprek. We maakten ook telkens nieuwe objecten, dus dit project met rituele spelvormen ontwikkelt zich verder. Ik vind het fijn om te improviseren, en om door te vragen, de kern van het verhaal te pakken, de emotie benoemen, en de waarde die erbij hoort.”
Tenslotte enkele ervaringen van een deelnemer die zich kort geleden bij De Gedachtenkamer aansloot. Haar allereerste dag in het Odensehuis kwam zij moeilijk over de drempel maar de volgende keer genoot ze er al van. “Het lijkt soms een kippenhok maar dat is goed. Je kan hier alles vragen, je hoeft je niet te schamen. Er is een verrassende openhartigheid in de groep. Ik heb hier genoeg te doen. Alles is goed georganiseerd. Ik heb bijvoorbeeld regelmatig problemen in het hanteren van mijn telefoon en ik vind hier altijd een oplossing. Wat fijn dat het Odensehuis zo aan het uitbreiden is in Nederland. Ik heb laatst met mensen gesproken die er een aan het opzetten zijn.”
Meer informatie over Ida van der Lee en haar werk hier.
foto’s Josien Wallast
